Podcast en vioolspel: Mitra Muijen Heidi Muijen: tekst
Oktober 2025
“Het systeem kan nooit het laatste woord hebben…daarop ent zich ‘het kleine goede'”
Doorheen de flux-de-bouche en gegeven voorbeelden weerklinkt deze grondtoon van het diepmenselijk verlangen van betekenis te willen zijn. Juist als ‘niet-vakfilosoof’ verstaat Dirk de Wachter de kunst die essentie uit Levinas’ filosofie dichter bij de mensen te brengen. Al is er veel om bezorgd over te zijn in deze tijd, de zorg om de menselijkheid kan niet zonder de hoop, evenwel een hoop zonder vooropgezette verwachting, zoals een ‘hard resultaat’ in een protocol – L’espoir sans esperance! Het paradoxale is het niet-weten: juist door niet te ‘kennen’, verwonderd te zijn, ontstaat er verbinding – in openheid, waar Arendt op duidt met haar begrip ‘nataliteit’. Daaruit spreekt de hoop die mensen laat beseffen steeds opnieuw te kunnen beginnen.
De zorgen over deze tijd zijn echter terecht… En toch en juist daarom:
“Ik ben geen pessimistisch denker, ik ben een optimist.”
foto: © Kristof Ghyselinck
We spreken over het gevaar van ‘het protocollaire denken’, A.I., robotisering en de toegenomen conflicten in de wereld – ook dan blijft Dirk de Wachter optimistisch en geeft voorbeelden uit de wereldgeschiedenis: van eeuwenlange oorlogen tussen Frankrijk en Duitsland en andere naties naar een grotendeels vreedzaam Europa, van een religieus verscheurd naar een Noord Ierland zonder aanslagen. Ook spreekt hij over de locale geschiedenis van Boom, het plaatsje waar hij is opgegroeid, getuigend van onmiskenbare vooruitgang op sociaal vlak.
Het hoopvolle laat ons juist (maatschappij-)kritisch zijn en bezorgd over hoe een open samenleving te behouden, zo onderstreept Dirk de Wachter! Door ‘curieus’ te zijn, zich te verwonderen en het verschil te erkennen; door de ander vreemd te laten en niet hetzelfde te willen zijn! Net zoals op intermenselijk vlak het de kunst is de openheid te bewaren door erkenning van het verschil tussen mensen – ligt hierin de ‘sleutel’ voor een collectieve levenskunst en een kosmopolitische cultuur:
“Als we zelfgenoegzaam worden, gaan we achteruit”
Hoe inspirerend; wij nemen deze geest van hoop van ons erelid vooral ook voor ons Wereldburgerschapsprogramma in dankbaarheid mee uit het gesprek: als de stille kracht van waaruit de culturen-verbindende verhalen en rituelen levend blijven ten bate van gemeenschapszin.
speelt de Sarabande van Bach
Dan neemt Mitra zijn barokviool ter hand en speelt de Sarabande van Bach. Even breekbaar als intens vullen de klanken de ruimte, waarna een verstilde ontroering een wending aan het gesprek geeft. De woorden lijken losser en dieper te klinken als een dans tussen ons. Het mag vrolijk en serieus tegelijk zijn, zoals het mysterie dat voorbij de woorden ligt en tegenstellingen verzoent… en er uit de spanning tussen beide polen bezieling, klanken, beweging, en zo betekenisvolheid ontstaat.
“De kunsten zijn de bodem van de pizza, niet de topping laat staan de kers op de taart”!
tekening Greg Suffanti
Het is niet alleen de schoonheid en de kracht van dit muziekstuk dat zichtbaar en hoorbaar ons toehoorders heeft geraakt, noch Mitra’s innige en kundige vioolspel alleen, doch ‘iets’ wat daar doorheen de ruimte vult – de mooiste beklinking van ons gesprek.
Inderdaad vroegen wij naar een laatste woord en memoreerden de waardevolle ‘sleutel van levenskunst’ die Dirk de Wachter ons reeds had meegegeven: de kunst om het verschil tussen mensen en hun culturen open te houden. Alleen door het anders-zijn van de ander te erkennen, blijf je ‘curieus’ en sta je open voor elkaar. Die menselijkheid is zo sterk dat ze zelfs niet in de kampen verloren kon gaan ― zo stroomt deze levensader ook door naar het collectieve niveau van de wereldgemeenschap: het goede leven ontstaat wanneer door het delen van verhalen en rituelen de gemeenschapszin levend blijft. Veel meer dan de concrete ingrediënten voor een kosmopolitische cultuur, en het DNA dat wij doorgeven aan volgende generaties werkt deze kracht van liefdevolheid ― deze werkt doorheen de woorden en raakt het hart…
“Dat is de essentie, dat is onze taak op aarde.”
Hoe bijzonder dat Dirk de Wachter juist dit meegeeft aan de Quest for Wisdom en ons programma wereldburgerschap: het gaat om de ‘liefdevolheid’, die in en door het geven stroomt, de bron van waaruit er gegeven wordt. Dat is wat voelbaal de ruimte vult en de woorden die gesproken zijn ― en voor het merendeel ook terug te lezen zijn in zijn boek ― als mooie teksten dragen en levend maken. In deze eenvoud en wederkerigheid ligt het betekenisvolle, het bijzondere wanneer je iets doet voor een ander, dat is wat mensen verbindt. Met een omhelzing en het levenswater van dit geschenk nemen wij afscheid. Het gesprek zingt nog na zodat wij in een hofje in het centrum van Antwerpen een pintke pakken voordat wij verder noordwaarts trekken.
Klik hier voor de Podcast
Tekeningen in de galerij hieronder zijn van de hand van Greg Suffanti:
